Nieciecz, sierpień 2016, fot. Marcin Gowin.
Nieciecz, mała cicha wioska położona na piaszczystym terenie w pobliżu lasu i rzeki Wieprz. Nieliczna starsza zabudowa, stodoły i budynki gospodarcze, małe podwórka przeplatają się z nowym budownictwem. Wieś, która nie ma swojego określonego centrum, którą stawi tylko kilka krótkich uliczek między ścianą lasu a łąkami nadwieprzańskimi.
Nieciecz, zapominana osada ma długą przeszłość, była wsią królewską leżącą przy trakcie prowadzącym do miasta królewskiego Ryk i dalej. Wieś Nieciecz powstała w XVI wieku, pierwsza wzmianka o tej miejscowości pojawia się w 1569 roku w spisie podatkowym jako Nieciecza. Była to wioska należąca do starostwa gołębskiego i parafii Gołąb, wtedy mieszkało w Niecieczy 3 zagrodników [1].
W lustracji starostwa gołębskiego z 1629 roku o Niecieczy zapisano:
W tej wsi łan jeden, na nim chałupników 5, siedzą na równo, a robotę i czynsz odkupują.
AGAD, Metryka Koronna, sygn. Lustracje, dz. XVIII, 33, Lustratia Mało Polska Dobr JKM w Woiewodztwie Sandomirskim 1629, Dzierżawa Gołąb odłączona od Starostwa Stężyckiego.
W kolejnej lustracji z początku lat 60. XVII wieku, a więc z czasów po potopie szwedzkim, zanotowano, że mieszkało tu tylko dwóch zagrodników, czyli ubogich chłopów, którzy płacili niewielki czynsz i „powinni nadto po 3 kopy zboża nażąć czasu żniwa i łąki posprzątać”. Liczba ludności w czasach spisywania tej lustracji, kiedy kraj był wyniszczony wojnami, drastycznie spadła, zatrzymał się rozwój wielu osad. Wieś graniczyła z Niebrzegowem wioską szlachecką [2].
W kolejnym stuleciu Nieciecz rozwijała się, w XVIII wieku mieszkało w niej więcej gospodarzy, była też karczma i młyn. W lustracji starostwa gołębskiego z 1771 roku podano nazwiska poddanych należących do dworu w Gołębiu. W Niecieczy nie znajdował się żaden folwark.
Poddani pociążeni [wsi Nieciecz]
Maciej Święch
Wojciech Kursa
Wojciech drugi Kursa
Florek Kursa
Wacek (?) Kursa
Kasper (młynarz)
AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, seria 11 ASK LVI — Inwentarze Starostw, Inwentarz Starostwa Gołąbskiego, województwo lubelskie, sygn.75.
Karczma w Niecieczy
Lustracja z 1771 roku, w której znajduje się dokładny opis jedynej karczmy w Niecieczy, nie podaje roku, w którym budynek ten został wzniesiony ani dokładniejszej lokalizacji tej karczmy. Wiadomo jedynie, że w czasach lustracji był w złym stanie, dlatego można przypuszczać, że karczma ta istniała już od wielu lat. W innych wsiach należących do starostwa gołębskiego, również znajdowały się karczmy i najczęściej były zlokalizowane na ważniejszych traktach lub w okolicy przeprawy przez rzekę. W pobliżu Niecieczy znajdowała się przeprawa przez Wieprz, ale przeprawa ta nie należała do starostwa gołębskiego [3].
Karczma w Niecieczy, czyli raczej Browarek w węgieł stawiany, stary, zły, częścią tarcicami (?) częścią zaś gontami pobity. Po lewej stronie tego Browarku izba z komorą dla karczmarza o jednym złym oknie, z piecem i kominem (…) po prawej zaś izba cała zła na suszenie (…).
AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, seria 11 ASK LVI — Inwentarze Starostw, Inwentarz Starostwa Gołąbskiego, województwo lubelskie, sygn.75.
Dzierżawcą karczmy był Żyd, który płacił roczny podatek do dworu w Gołębiu.
Młyn w Niecieczy
Do karczmy należał młyn.
Do tej arendy należy młyn pływający na Wieprzu o dwóch kołach i tyluż ramieniach dobrych. Młynarz ma chałupę blisko niego, częścią w węgieł częścią zaś w słupy (?) postawioną iuż nadpsutą, słomą pokrytą o jednej izbie i komorze.
AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, seria 11 ASK LVI — Inwentarze Starostw, Inwentarz Starostwa Gołąbskiego, województwo lubelskie, sygn.75.
Chłopi mieszkający w Niecieczy odrabiali pańszczyznę do starostwa gołębskiego.
W kolejnych latach wzrastała liczba mieszkańców tej osady, w 1827 roku było tu 8 gospodarstw i mieszkało 51 osób. W 1866 roku na mocy uwłaszczenia, powstało tu 6 gospodarstw rolnych. Wieś należała do gminy Gołąb. Na początku lat 20. XX wieku było tu 7 domów i 27 mieszkańców.
Przypisy:
[1] Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 3, Źródła dziejowe. T. 14, Warszawa 1886, s. 339.
[2] AGAD, Metryka Koronna, sygn. Lustracje, dz. XVIII, 33, Lustratia Mało Polska Dobr JKM w Woiewodztwie Sandomirskim 1660-1664, Dzierżawa Gołąb odłączona od Starostwa Stężyckiego.
[3] AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, seria 11 ASK LVI — Inwentarze Starostw, Inwentarz Starostwa Gołąbskiego, województwo lubelskie, sygn.75.