Stacja Gołąb
Stacja kolejowa w Gołębiu związana jest z dawną Koleją Nadwiślańską, tzw. Żelazną Drogą, która została oddana do użytku w sierpniu 1877 roku. Pierwotna trasa łączyła Warszawę z Kownem i przebiegała przez Lublin i Chełm, liczyła 522 km. Trasa Kolei Nadwiślańskiej wynosiła 267,5 km. Drewniany budynek dworca w Gołębiu zbudowano na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku. Pod względem formy przypomina inne dworce znajdujące się przy trasie Kolei Nadwiślańskiej. Stacja została umieszczona w odległości 10 km od Dęblina i 10 km od Puław. Obecnie nie zatrzymują się tu pociągi pośpieszne, a sam przystanek został przesunięty.
Budynek dworca w Gołębiu
Dworzec kolejowy w Gołębiu 1917 rok, źródło zdjęcia: fotopolska.eu.
Gołębski dworzec jest drewniany, oszalowany i pomalowany za żółto, to budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, wzniesiony w 1878 roku. Dawniej teren zielony przy dworcu był zagospodarowany, w pierwotnej kompozycji był skwer i ogródki działkowe i aleja wierzbowo-klonowa. W pobliżu dworca zachowała się betonowo kamienna rampa. Poza budynkiem dworca, znajdują się tu inne elementy zespołu stacji: dwie komórki, bagażownia, pomnik, układ dróg, podjazd, rampa, peron, siedlisko, ogrodzenie, skupiska zieleni wysokiej.
W pobliżu dworca znajduje się pomnik wybudowany w 1973 roku jako upamiętnienie akcji wysadzenia niemieckiego pociągu z amunicją 12 września 1943 roku przez partyzantów BCh i AK. W czasie II wojny światowej w pobliżu dworca kolejowego w Gołębiu znajdował się obóz pracy dla junaków pochodzenia żydowskiego i polskiego.
Stacja kolejowa w Gołębiu była opisywana w prasie w okresie międzywojennym, jako miejsce różnych wypadków kolejowych, opóźnień pociągów i tajemniczych zdarzeń. Poniższe artykuły pochodzą przede wszystkim z prasy lubelskiej, głównie z czasopism: „Ziemia Lubelska” i „Głos lubelski”.
Z kolei nadwiślańskiej – 4 grudnia 1884
„Podczas gdy na kolejach wiedeńskiej, terespolskiej i petersburskiej, dzięki spokojnej pogodzie utrwalono prawidłową komunikację, kolej nadwiślańska dopiero późnym wieczorem obiecuje uregulować linię. Trudności polegają już nie na samym usunięciu śniegu lecz na podniesieniu parowozów zagradzających drogę w Gołębiu. W kierunku Mławy komunikacja otwartą będzie w ciągu nocy”.
„Kurier Warszawski” 1884, r. 64, nr 336a, s. 3.
Przerwanie komunikacji kolejowej – 21 lipca 1911
„W piątek o godzinie 6 wieczorem między stacjami Gołąb a Puławy popsuła się lokomotywa pociągu osobowego nr 21 wskutek czego nastąpiło znaczne opóźnienie wszystkich pociągów. Popsuty pociąg oczekiwał na miejscu 4 godziny. Ładne porządki!”
„Kurier” 1911, r. 6, nr 166, s. 4.
Tajemnicza sprawa – 19 września 1913
„W piątek ubiegłego tygodnia z mieszkania swego w Lublinie wyszedł z zamiarem udania się na przedstawienie „Violetta” znany z wokalnych popisów estradowych wychowaniec jednej z miejscowych szkół Bolesław Bombiński. Ani tegoż dnia w nocy ani nazajutrz rano Bombiński do mieszkania nie powrócił. Natomiast wczoraj nadeszły do Lublina wiadomości o znalezieniu zwłok ś.p. Bombińskiego w lesie nieopodal stacji Gołąb. Zmarły ma w skroni ranę wskazującą, iż zginął od kuli, którą następnie lekarze z głowy wydobyli. Kula należy do dziewięciomilimetrowego rewolweru systemu Buldog. Przy zmarłym znaleziono bilet do teatru i bilet kolejowy na przejazd do stacji kolejowej Iwanogród. Natomiast zginęły pieniądze, które ś.p. Bombiński miał przy sobie i zegarek. Charakterystycznem jest również to, iż podobno przy zwłokach tragicznie zmarłego nie znaleziono rewolweru, co niemożliwem uczyniłoby przypuszczenie o popełnieniu przezeń samobójstwa. Włościanie z wiosek okolicznych mówią, iż widzieli zmarłego nieopodal lasu w dzień jego śmierci. Nikt mu wtedy nie towarzyszył”.
„Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 259, s. 2.
Wypadek kolejowy – 11 października 1913 roku
„Wczoraj o godzinie 3 w nocy na stacji Gołąb pociąg towarowy nr 209 wpadł z tyłu na stojący na linii pociąg również towarowy nr 205. Trzy wagony uległy rozbiciu. Ofiar w ludziach nie było. Linia kolejowa była przez pewien czas zatarasowaną”.
„Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 279, s. 6.
Z porządków kolejowych – około 18 grudnia 1913
„Niedawno temu na stacji Puławy (Nowa Aleksandria), do wagonu klasy III, w którym znajdowało się już około 20 pasażerów, wprowadzono 40 rekrutów z bagażami, pomimo energicznego protestu pasażerów, którzy nie mieli chęci za swoje własne pieniądze gnieść się i dusić w wagonie, jak śledzie w beczce. Władze kolejowe odpowiedziały reklamującym, że nie warto doczepiać nowego wagonu, poczem wagon przetłoczony pasażerami i rekrutami zamknięto z obu stron i pociąg ruszył w dalszą drogę. Można sobie wyobrazić, co się działo w tym wagonie, gdzie można było tylko stojąc jechać. Dopiero na stacji Gołąb podróżni zbuntowali się, opuścili tłumie wagon i zażądali doczepienia nowego, grożąc, że do pociągu nie wsiądą i zostaną na stacji, wystąpienie to poskutkowało i do pociągu doczepiono nowy wagon”.
„Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 345, s. 5.
Samobójstwo – około 3 lipca 1914
„Pomiędzy Puławami a Gołębiem na 234 wiorście pod idący pociąg w pełnym biegu rzucił się pod koła pociągu człowiek dość przyzwoicie ubrany, który został na miejscu zabity. Zabitego nikt z okolicy nie znał, dowodów żadnych przy nim nie znaleziono, zwłoki zabezpieczono po przybyciu władz sądowych”.
„Ziemia Lubelska” 1914, r. 9, nr 181, s. 4.
Wykolejenie pociągu pod Gołębiem – 27 maja 1915
„Onegdaj pociąg pociąg pocztowy numer 3 pomiędzy Dęblinem a Gołębiem uległ częściowemu wykolejeniu. Przyczyną był zakręt toru i znaczna szybkość biegu. Ostatni szedł wagon pusty IV klasy, który wyskoczył z szyn i ściągnął z toru najbliższe wagony osobowe. Wypadku z ludźmi nie było. Po doczepieniu tylnych wagonów, pociąg z opóźnieniem ruszył w drogę”.
„Głos Lubelski” 1915, r. 3, nr 147, s. 2.
Opóźnienie pociągu – 27 maja 1915
„Dnia 27 b.m. pociąg przychodzący do Lublina z Warszawy o godzinie 7 m. 47 wieczorem, pomiędzy Iwanogrodem (Dęblinem) a Gołębiem został zatrzymany z powodu wykolejenia się innego pociągu, idącego do Warszawy, z powodu obluzowania się szyn. W wykolejonym pociągu wyszło z szyn kilka wagonów, ale wypadku z ludźmi nie było. Mały ten wypadek spowodował 4-godzinne opóźnienie przybycia do Lublina pociągu warszawskiego”.
„Ziemia Lubelska” 1915, r. 10, nr 147, s. 3.
Zderzenie pociągów na stacji Gołąb – 7 listopada 1925
„4 osoby spośród pasażerów odniosły rany. Gołąb 7. 11. Wczoraj wieczorem na stacji Gołąb nastąpiło zderzenie dwu pociągów towarowego i pośpiesznego. Pociąg pośpieszny nr 902 idący ze Lwowa do Warszawy wpadł na stacji kolejowej Gołąb na pociąg towarowy, skutkiem czego obie lokomotywy zostały poważnie uszkodzone, jak również zdruzgotanych jest kilka wagonów i pocztowych. Ofiar w ludziach nie ma. Cztery osoby spośród pasażerów odniosły jedynie lekkie uszkodzenia ciała. Władze kolejowe i śledcze wszczęły energiczne dochodzenie, celem ustalenia, kto ponosi winę i odpowiedzialność za katastrofę”.
„Głos Lubelski” 1925, r. 12, nr 307, s. 1.
Echa katastrofy kolejowej na stacji Gołąb – około 10 listopada 1925
„W związku z katastrofą kolejową, która miała miejsce na stacji Gołąb („Głos Lubelski” nr 307) dowiadujemy się o szczegółach. W skutek silnego zderzenia zostały strzaskane 6 wagonów towarowych oraz jeden wagon pocztowy. Obrażenia cielesne 4 osób nie zagrażają życiu ofiarom katastrofy. Władze śledcze i kolejowe prowadzą energiczne dochodzenie, w celu ustalenia przyczyny katastrofy oraz pociągnięcia winnych do odpowiedzialności”
„Głos Lubelski” 1925, r. 12, nr 309, s. 4.
Bibliografia:
- „Z kolei nadwiślańskiej” [w:] „Kurier Warszawski” 1884, r. 64, nr 336a, s. 3.
- „Przerwanie komunikacji kolejowej” [w:] „Kurier” 1911, r. 6, nr 166, s. 4.
- „Tajemnicza sprawa” [w:] „Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 259, s. 2.
- „Wypadek kolejowy” [w] „Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 279, s. 6.
- „Z porządków kolejowych” [w:] „Ziemia Lubelska” 1913, r. 8, nr 345, s. 5.
- „Samobójstwo” [w:] „Ziemia Lubelska” 1914, r. 9, nr 181, s. 4.
- „Wykolejenie pociągu pod Gołębiem” [w:] „Głos Lubelski” 1915, r. 3, nr 147, s. 2.
- „Opóźnienie pociągu” [w:] „Ziemia Lubelska” 1915, r. 10, nr 147, s. 3.
- „Zderzenie pociągów na stacji Gołąb” [w:] „Głos Lubelski” 1925, r. 12, nr 307, s. 1.
- „Echa katastrofy kolejowej na stacji Gołąb” [w:] „Głos Lubelski” 1925, r. 12, nr 309, s. 4.
- J. Teodorowicz-Czerepińska, Zespół stacji kolejowej w Gołębiu, karta zabytku, 2008, zabytek.pl